तपस्या (अनुशासन), शिक्षा (अध्ययन) र सेवा (समर्पण) प्रति समर्पित एक परम्परागत आध्यात्मिक तथा शैक्षिक संस्था।
शिव र सनातन धर्मको परम्परामा आधारित यस आश्रमले अध्ययन, ध्यान र सामुदायिक जीवनलाई एक पवित्र यात्राको रूपमा एकीकृत गरेको छ।
यसमा संस्कृत–पाली महाविद्यालय र गोशाला समावेश छन्, जसले आध्यात्मिक शिक्षालाई करुणामय जीवनसँग जोड्दछ।
गुरुकुल परम्पराको माध्यमबाट सनातन ज्ञानलाई संरक्षण गरी नयाँ पुस्तासम्म हस्तान्तरण गरिन्छ — जसले साधकहरूलाई सरलता, ज्ञान र आन्तरिक समरसताका मार्गतर्फ अग्रसर गराउँछ।
म्यानमारको यक्साक नजिक रहेको थुनिपिन गाउँमा जन्मनुभएका स्वामी विवेकानन्द गिरिजी दशनामि गिरि परम्पराका संन्यासी हुनुहुन्छ, जो सनातन धर्मको पुनर्जागरण र वैदिक ज्ञानको प्रसारमा म्यानमार, नेपाल र भारतभर समर्पित हुनुहुन्छ।
संस्कृत र वैदिक दर्शनमा वर्षौंको अध्ययन तथा नेपालको गलेश्वर आश्रममा आफ्ना आध्यात्मिक गुरुको सान्निध्यमा गहिरो साधना गरेपछि, उहाँले सन् २००८ मा श्री आशुतोष शिव तपो धाम संन्यास आश्रम स्थापना गर्नुभयो — जुन म्यानमारमा आधिकारिक रूपमा धर्मशासन भूमि रूपमा मान्यता प्राप्त पहिलो संन्यास आश्रम हो।
उहाँ हाल पनि आश्रमका प्रमुख गुरु र आध्यात्मिक मार्गदर्शकको रूपमा सेवा गर्दै हुनुहुन्छ, जहाँ संस्कृत, शास्त्र र दर्शनका कक्षाहरू व्यक्तिगत रूपमा सञ्चालन गर्नुहुन्छ। उहाँको जीवन पवित्र ज्ञानको शिक्षण, सबै प्राणीसँग सेवा र आत्म–अनुशासनको विकासमा समर्पित छ। उहाँका प्रयासहरूबाट सयौँ विद्यार्थीहरूले वैदिक र आधुनिक दुवै शिक्षा प्राप्त गरेका छन्, जसमा धेरैले भारतमा उच्च अध्ययन जारी राखेका छन्।
आज पनि उहाँ सत्य, करुणा र वैराग्यको उही आत्मासँग साधकहरू र सामाजिक पहलहरूलाई मार्गदर्शन गर्दै हुनुहुन्छ — शिव परम्पराको सनातन सारलाई मूर्तरूपमा अवतारित गर्दै।
विद्यालयभन्दा धेरै, आश्रम भक्ति र अनुशासनको एक जीवित तीर्थस्थल हो।
यसका मन्दिरका प्रांगण, अध्ययन कक्षहरू र ध्यान स्थलहरूले शान्ति र उद्देश्यले भरिएको वातावरण सिर्जना गर्छन् — जहाँ अध्ययन स्वयं पूजा बन्न जान्छ।
हाल आश्रम परिसरभित्र नयाँ शिव मन्दिरको निर्माणकार्य जारी छ — एक पवित्र स्थल, जसले भक्ति, ज्ञान र समुदायलाई एकसाथ जोड्नेछ।
विद्यार्थी र भक्तजनहरूको संख्या निरन्तर बढ्दै जाँदा, हालको सानो मन्दिरमा सबै आराधकहरूलाई समायोजन गर्न सम्भव भएको छैन।
यो नयाँ मन्दिर दैनिक पूजा–अनुष्ठान, प्रमुख पर्वहरू र परम्परागत संस्कारहरूको केन्द्रीय स्थल बन्नेछ — जसले शुद्ध शिव र सनातन धर्म परम्परालाई आगामी पुस्तासम्म संरक्षण र निरन्तरता प्रदान गर्नेछ।
विगत वर्षहरूमा, आश्रम अध्ययन, सेवा र भक्ति–भावनाको एक जीवन्त केन्द्रका रूपमा विकसित भएको छ। यी तथ्याङ्कहरूले यसको दैनिक जीवनलाई निरन्तरता दिने समर्पण, अनुशासन र आध्यात्मिक परम्पराको झल्को दिन्छन्।
स्थापना पछि शिक्षित विद्यार्थीहरू
एक हजारभन्दा बढी विद्यार्थीहरूले आश्रममा अध्ययन र वास गरेका छन्।
वार्षिक ग्रीष्मकालीन कार्यक्रम स्नातकहरू
छोटो अवधिको गहन अध्ययन कार्यक्रम पूरा गर्ने विद्यार्थीहरू।
वार्षिक स्नातक (नियमित पाठ्यक्रम)
पूर्णकालीन वार्षिक अध्ययन कार्यक्रम पूरा गर्ने विद्यार्थीहरू।
वार्षिक पूजा–उपासना दिवसहरू
दैनिक पूजापाठ, सेवा र अध्ययनले आश्रम जीवनको लय बनाउँछ।
आश्रममा अनुशासित दिन सूर्य उदय हुनुअघि सुरु हुन्छ र योग, ध्यान, अध्ययन र सेवाको माध्यमबाट अगाडि बढ्छ। यस कार्यक्रमले वैदिक ज्ञानलाई औपचारिक शिक्षासँग मिलाएर प्रत्येक विद्यार्थीलाई ज्ञान, अनुशासन र आन्तरिक समरसतामा वृद्धि गर्न मद्दत गर्दछ।
४:०० बिहान ‧ बिउँझने समय
पवित्रता र सचेतनाका लागि बिहान छिटो उठ्ने अभ्यास।
४:०० – ४:३० बिहान ‧ योग
४:३० – ५:०० बिहान ‧ स्नान
बिहानका आसन र श्वास–प्रश्वास अभ्यासहरूले शरीर र मनलाई जागृत गर्छन्।
५:०० – ६:०० बिहान‧ ध्यान र अनुष्ठान अभ्यास
पवित्र परम्पराहरूको चक्र: पूजा, हवन वा पितृ तर्पण — प्रत्येक दिन घुम्तीमा एक अभ्यास गरिन्छ।
६:०० बिहान ‧ बिहानको आरती
भक्ति अर्पण र मन्त्रजप।
६:०० – ७:०० बिहान ‧ आश्रम सरसफाइ
सामूहिक सेवा — पवित्र स्थललाई शुद्ध राख्ने।
७:०० – ८:०० बिहान ‧ वैदिक अध्ययन सत्र
शिक्षकको मार्गदर्शनमा शास्त्र र मन्त्रको अध्ययन।
८:३० – ९:०० बिहान ‧ खाजा
९:०० बिहान – १२:०० अपराह्न ‧ शैक्षिक अध्ययन (कक्षा ८ – १२)
बिहानका कक्षाहरूमा शैक्षिक र शास्त्रीय शिक्षामा केन्द्रित। विद्यार्थीहरूले आफ्नो कक्षाअनुसार मुख्य विषयहरू अध्ययन गर्छन्, साना समूहमा शिक्षकको मार्गदर्शनमा।
१२:०० अपराह्न ‧ मध्याह्न आरती
दिउँसोको भोजनअघि भक्ति–विराम।
१२:३० – १:३० अपराह्न ‧ भोजन र विश्राम
२:०० – ४:३० अपराह्न ‧ अध्ययन र कक्षाहरूको निरन्तरता
अपराह्न सत्रमा विद्यार्थीहरूले शिक्षकको मार्गदर्शनमा गहन अध्ययन, छलफल र बिहानका पाठको पुनरावलोकन गर्छन्। शैक्षिक र शास्त्रीय शिक्षा अलग–अलग कक्षामा जारी रहन्छ।
४:३० – ५:०० अपराह्न ‧ मनोरञ्जन र कौशल विकास
खेलकुद, संगीत, गिटार वा अतिरिक्त कम्प्युटर अभ्यास — सिर्जनशीलता र टीमवर्कको विकास।
५:०० – ७:०० अपराह्न ‧ पूजा र हवन
साँझको पूजा र अग्नि अनुष्ठान (घुम्ती तालिका अनुसार)।
५:३० अपराह्न ‧ ध्यान सत्र
६:०० अपराह्न ‧ भोजन
६:०० – ७:३० अपराह्न – पवित्र पाठ
रुद्र र हनुमान सम्बन्धी ग्रन्थहरूको अध्ययन र आध्यात्मिक चिन्तन।
७:३० – ९:०० अपराह्न – संस्कृत व्याकरण र मन्त्र अभ्यास
९:०० अपराह्न – विश्राम
प्रत्येक कक्षाले शैक्षिक र शास्त्रीय अध्ययनलाई एकीकृत गरेको सन्तुलित पाठ्यक्रम अनुसरण गर्छ। विषयहरू कक्षाअनुसार व्यवस्थित छन् र वर्षभरि बिहान र अपराह्न सत्रहरूमा पढाइन्छन्।
रुद्री पाठ ‧ श्री रुद्रमको जप
चण्डी पाठ ‧ दुर्गा सप्तशतीको पाठ
म्यान्मार भाषा ‧ कक्षा ८
अंग्रेजी भाषा ‧ कक्षा ८
नेपाली भाषा ‧ कक्षा ८
अग्नि स्थापना ‧ प्रारम्भिक अग्नि अनुष्ठान
शिव पूजा ‧ दैनिक आराधना र अभ्यास
कम्प्युटर र अर्गन कक्षा
संस्कृत व्याकरण ‧ मध्य स्तर
चाणक्य नीति ‧ नैतिकता र शासनका सिद्धान्तहरू
म्यान्मार भाषा ‧ कक्षा ९
अंग्रेजी भाषा ‧ कक्षा ९
नेपाली भाषा ‧ कक्षा ९
तत्वबोध ‧ वेदान्त दर्शनको परिचय
कर्मकाण्ड ‧ अनुष्ठानात्मक अध्ययन
कम्प्युटर र अर्गन कक्षा
संस्कृत व्याकरण ‧ उच्च स्तर
भार्तृहरी नीति ‧ नैतिक र काव्यात्मक ज्ञान
म्यान्मार भाषा ‧ कक्षा १०
अंग्रेजी भाषा ‧ कक्षा १०
नेपाली भाषा ‧ कक्षा १०
मूल रामायण ‧ चयनित पाठ र व्याख्या
विवेकचूडामणि ‧ ज्ञानको शिखर रत्न
कर्मकाण्ड ‧ अनुष्ठान अभ्यास
कम्प्युटर र अर्गन कक्षा
वैदिक अध्ययन ‧ चार वेदहरूको परिचय
संस्कृत व्याकरण ‧ वरिष्ठ स्तर
वेदान्त सार ‧ अद्वैत दर्शनको सार
म्यान्मार भाषा ‧ कक्षा ११
अंग्रेजी भाषा ‧ कक्षा ११
पञ्चदशी ‧ चेतनाको दार्शनिक अध्ययन
भगवद्गीता ‧ सम्पूर्ण पाठ र टिप्पणी सहित
श्रीमद्भागवतमहापुराण ‧ पुस्तक #१
कम्प्युटर र अर्गन कक्षा
श्रुति पाठ ‧ जप र पाठ अभ्यास
वैदिक अध्ययन ‧ मध्य स्तर
संस्कृत व्याकरण ‧ उच्च र व्यावहारिक अध्ययन
वेदान्त परिभाषा ‧ वेदान्तको तर्क र संरचना
म्यान्मार भाषा ‧ कक्षा १२
अंग्रेजी भाषा ‧ कक्षा १२
सांख्यकारिका ‧ सृष्टि र वास्तविकताको सिद्धान्त
धम्मपद ‧ बौद्ध ग्रन्थबाट नैतिक शिक्षा
श्रीमद्भागवतमहापुराण ‧ पुस्तक #२ देखि अन्तिम
कम्प्युटर र अर्गन कक्षा
उपनिषद् ‧ चयनित व्याख्या
योगदर्शन ‧ योग र ध्यानको दर्शन
आश्रम समर्पित शिक्षकहरूले नेतृत्व गर्छन्, जो शैक्षिक र आध्यात्मिक ज्ञान दुवै बाँड्छन्। उनीहरूले दैनिक अध्ययन, संवाद र उदाहरणको माध्यमबाट विद्यार्थीहरूलाई ध्यान, विनम्रता र स्पष्टता विकास गर्न मद्दत गर्छन् — प्रत्येक बालबालिकालाई ज्ञान र सत्यको साधकको रूपमा पोषण गर्दै।
शास्त्री
स्नातक (कला संकाय) ‧ नेपाली
वेदान्ताचार्य
हरेक वर्ष, नयाँ शिक्षकहरूले आश्रममा सामेल भएर आफ्नो ज्ञान र सेवाभाव योगदान दिन्छन्। धेरैजना पूर्व विद्यार्थीहरू हुन्, जो भारतका विश्वविद्यालयबाट उच्च शिक्षा पूरा गरेपछि आश्रममा फर्केर अर्को पुस्ताका शिष्यहरूलाई शिक्षित र सहयोग गर्छन्।
आश्रमले गोशाला सञ्चालन गर्दछ — एउटा पवित्र गाई आश्रय, जसले करुणा र निःस्वार्थ हेरचाहलाई प्रोत्साहित गर्छ।
विद्यार्थीहरूले दैनिक सेवामा भाग लिन्छन् — गाईलाई खुवाउने, सरसफाइ गर्ने र सुरक्षा गर्ने — प्रकृतिसँग कृतज्ञता र समरसताका जीवित अभ्यासका रूपमा।
आश्रमको जीवन साधना र सेवाको पवित्र लय अनुसार चल्छ।
हरेक दिनमा भोजनअघि बहुविध पूजा, हवन र स्तोत्रहरूको पाठ हुन्छ — जसले कृतज्ञता, सचेतना र भक्ति विकास गर्छ।
यी दैनिक अभ्यासहरूको माध्यमबाट विद्यार्थीहरूले अनुशासनलाई पूजासँग र अध्ययनलाई आन्तरिक शुद्धतासँग एकीकृत गर्न सिक्छन्।
पूरा वर्षभर, आश्रमले महाशिवरात्रि, नवदुर्गा, जन्माष्टमी, गणेश चतुर्थी, दीपावली, गीता जयन्ती जस्ता पवित्र पर्वहरू मनाउँछ — साथै एकादशी, ग्रहण र परम्परागत संस्कारहरू जस्तै उपनयन र जनै पूजा पनि सम्पन्न हुन्छ।
सबै उत्सवहरू संन्यास परम्पराको अनुशासनअनुसार सम्पन्न हुन्छन् — सरल, भक्तिपूर्ण र सांसारिक प्रदर्शनबाट मुक्त — मन्त्र, पूजा र सामूहिक सेवामा केन्द्रित।
हरेक आइतबार, आश्रमले गुरु भण्डारा आयोजना गर्दछ — सबैका लागि खुला, निःशुल्क सामुदायिक भोजन।
स्थानीय बर्मी बासिन्दा र आगन्तुकहरूलाई यो पवित्र सेवाको कार्यमा सहभागी हुन स्वागत छ, जहाँ भोजन भक्ति र समानताका साथ अर्पण गरिन्छ — सर्वप्राणीसँग सेवा, करुणा र एकताको भावना व्यक्त गर्दै।
स्वामीजीले आश्रमको यात्रा र उद्देश्य साझा गर्नुहुन्छ — कसरी शान्त ध्यानबाट यसले सनातन धर्मको जीवन्त केन्द्रको रूप लियो।
उहाँको सन्देशले सरलता, भक्ति र आत्म–साक्षात्कारको जीवनमा प्रेरणा दिन्छ, जुन शाश्वत सत्यमा आधारित छ।
डोक्युमेन्टरी: आशुतोष आश्रममा जीवन
स्वामीजीको मार्गदर्शनमा आश्रम विद्यालयको दैनिक जीवन, अनुशासन र भक्ति भित्रको दृष्टिकोण।
अन्तर्वार्ता: नेपाली संस्कृति र धर्म
स्वामीजीले नेपाली परम्परा, विश्वास र आध्यात्मिक अध्ययनका मूलतत्त्वहरूबारे विचारहरू साझा गर्नुहुन्छ।
हो, आश्रममा सबै शिक्षा, भोजन र आवास पूर्ण रूपमा निःशुल्क छन्।
कुनै पनि राष्ट्रियता वा धर्मका बालबालिकाले आवेदन दिन सक्नेछन्।
स्नातकहरूले भारतका विश्वविद्यालयहरूमा आफ्नो अध्ययन जारी राख्न सक्छन्, जस्तै बनारस हिन्दू विश्वविद्यालय।
हो। सेवा वा अध्ययनको उद्देश्यका लागि कुनै पनि व्यक्ति तीन दिनसम्म निःशुल्क बस्न सक्नेछन्। लामो समय बस्नको लागि आश्रम समितिको अनुमति आवश्यक छ।
श्री आशुतोष शिव तपो धाम संन्यास आश्रम र यसको संस्कृत–पाली महाविद्यालय सन् २००८ मा स्थापना भएका थिए, र म्यानमारमा पहिलो आधिकारिकरूपमा मान्यता प्राप्त संन्यास आश्रम र वैदिक शिक्षा केन्द्र हुन्।
तपाईं श्री आशुतोष शिव तपो धाम संन्यास आश्रम र यसको गोशाला — करिब ३६ माइल टाढा — शान्त वातावरण भएको टाउङ्ग्जी, म्यानमारमा भेट्टाउन सक्नुहुन्छ।